Krótki opis

Blog kursu na temat podstaw wiary "W co właściwie wierzymy"- przedstawienie/podsumowanie głównych prawd wiary katolickiej.

czwartek, 3 lutego 2011

Objawienie. Wiara nadprzyrodzona

Temat 2. Objawienie
Bóg objawił się jako Istota osobowa poprzez historię zbawienia stwarzając i wychowując jeden naród, żeby był strażnikiem Jego Słowa i żeby przygotować w nim Wcielenie Jezusa Chrystusa.
1. Bóg objawia się ludziom 
 „Spodobało się Bogu w swej dobroci i mądrości objawić Siebie samego i ujawnić nam tajemnicę woli swojej, dzięki której przez Chrystusa, Słowo Wcielone, ludzie mają dostęp do Ojca w Duchu Świętym i stają się uczestnikami Boskiej natury. Przez to zatem objawienie Bóg niewidzialny w nadmiarze swej miłości zwraca się do ludzi jak do przyjaciół i obcuje z nimi, aby ich zaprosić do wspólnoty z Sobą i przyjąć ich do niej”1 (por.Katechizm, 51).
Pierwszym krokiem Objawienia Bożego jest stworzenie, gdzie Bóg ofiaruje wieczne świadectwo samego Siebie2 (por. Katechizm, 288). Za pośrednictwem stworzeń Bóg objawił się i objawia się ludziom wszystkich czasów, ukazując im swoją dobroć i swoją doskonałość. Pośród stworzeń zaś istota ludzka – obraz i podobieństwo Boga – jest tym, które w najwyższym stopniu objawia Boga. Niemniej jednak, Bóg zechciał się objawić jako Istota osobowa poprzez historię zbawienia stwarzając i wychowując jeden naród, aby stał się on strażnikiem Jego Słowa skierowanego do ludzi i aby przygotować w nim Wcielenie swojego Słowa, Jezusa Chrystusa3 (por. Katechizm, 54-64). W Nim Bóg objawia tajemnicę swojego trynitarnego życia – plan Ojca, aby zrekapitulować w swoim Synu wszystkie rzeczy oraz wybrać i przybrać wszystkich ludzi za synów w swoim Synu (por. Ef 1, 3-10, Kol 1, 13-20) poprzez zgromadzenie ich, aby uczestniczyli w Jego wiecznym Bożym życiu za pośrednictwem Ducha Świętego. Bóg objawia się i wypełnia swój plan zbawienia poprzez misje Syna i Ducha Świętego w historii4.
Treścią Objawienia są zarówno prawdy naturalne, jakie istota ludzka mogłaby poznać również przy pomocy samego rozumu, jak też prawdy wykraczające poza rozum ludzki, które mogą być poznane tylko dzięki wolnej i bezinteresownej dobroci, z jaką Bóg się objawia. Głównym przedmiotem Bożego Objawienia nie są abstrakcyjne prawdy na temat świata i człowieka. Jego istotnym jądrem jest ofiarowanie przez Boga tajemnicy swojego osobowego życia oraz zaproszenie do uczestnictwa w tym życiu.
Objawienie Boże dokonuje się poprzez słowa i czyny. W sposób nieodłączny jest tajemnicą i wydarzeniem, objawia równocześnie wymiar obiektywny (słowo, które objawia prawdę i nauczanie) oraz subiektywny (osobiste słowo, które ofiaruje świadectwo siebie i zaprasza do dialogu). W związku z tym to Objawienie jest rozumiane i przekazywane jako prawda i jako życie5(por. Katechizm, 52-53).
Poza czynami i zewnętrznymi znakami, przy których pomocy Bóg się objawia, udziela On wewnętrznego impulsu swojej łaski, żeby ludzie mogli przylgnąć sercem do prawd objawionych (por. Mt 16, 17, J 6, 44). Tego wewnętrznego Objawienia Boga w sercach wiernych nie należy mylić z tak zwanymi „objawieniami prywatnymi”, które, chociaż są przyjmowane przez tradycję świętości Kościoła, nie przekazują żadnej nowej ani oryginalnej treści, tylko przypominają ludziom jedyne Objawienie Boga dokonane w Jezusie Chrystusie i zachęcają do wprowadzania go w czyn (por. Katechizm, 67). 

2. Pismo Święte, świadectwo Objawienia 
Naród izraelski pod natchnieniem Bożym i z nakazu Boga, na przestrzeni wieków zapisał świadectwo Bożego Objawienia w swojej historii, łącząc je bezpośrednio z objawieniem jedynego i prawdziwego Boga uczynionym naszym Rodzicom. Poprzez Pismo Święte Słowa Boże objawiają się przy pomocy słów ludzkich, przyjmując wreszcie wraz ze Słowem Wcielonym samą ludzką naturę. Poza Pismami Izraela przyjętymi przez Kościół i znanymi jako Stary Testament albo Pierwszy Testament, apostołowie i pierwsi uczniowie zapisali również świadectwo Objawienia Boga tak jak dokonało się ono w pełni w Jego Słowie, którego ziemskiego życia byli świadkami, a w szczególny sposób paschalnej tajemnicy Jego śmierci i zmartwychwstania, dając w ten sposób początek księgom Nowego Testamentu.
Prawda, że Bóg, o którym Pisma Izraela dają świadectwo, jest jedynym i prawdziwym Bogiem, Stwórcą nieba i ziemi, jest oczywista, szczególnie, w „księgach mądrościowych”. Ich treść przerasta granice narodu Izraela, żeby wzbudzić zainteresowanie rodzaju ludzkiego wspólnym doświadczeniem wobec wielkich tematów istnienia od sensu kosmosu po sens życia człowieka (Księga Mądrości), od znaków zapytania na temat śmierci i tego, co przychodzi po śmierci, po znaczenie ludzkiej działalności na ziemi (Księga Koheleta), od relacji rodzinnych i społecznych po cnotę, która powinna je regulować, żeby żyć zgodnie z planami Boga Stwórcy i osiągnąć w ten sposób pełnię własnego człowieczeństwa (Księga Przysłów, Księga Mądrości Syracha, i tak dalej).
Bóg jest autorem Pisma Świętego, które święci autorzy (hagiografowie), również będący autorami tekstu, zredagowali pod natchnieniem Ducha Świętego. Do jego napisania „wybrał Bóg ludzi, którymi jako używającymi własnych zdolności i sił posłużył się, aby przy Jego działaniu w nich i przez nich, jako prawdziwi autorowie przekazali na piśmie to wszystko i tylko to, co On chciał”6 (por. Katechizm, 106). To wszystko, co święci pisarze twierdzą, można uważać za stwierdzone przez Ducha Świętego: „należy zatem uznawać, że Księgi biblijne w sposób pewny, wiernie i bez błędu uczą prawdy, jaka z woli Bożej miała być przez Pismo Święte utrwalona dla naszego zbawienia”7.
Aby prawidłowo zrozumieć Pismo Święte, należy mieć na uwadze znaczenia Pisma – dosłowne i duchowe (to ostatnie uznawalne również w tym, co alegoryczne, moralne i anagogiczne) – oraz różne rodzaje literackie, w jakich zostały zredagowane różne księgi lub ich części (por. Katechizm, 110, 115-117). W szczególności Pismo Święte powinno być czytane w Kościele, to znaczy, w świetle jego żywej tradycji i analogii wiary (por. Katechizm, 111-114). Pismo powinno być czytane i rozumiane w tym samym Duchu, w którym zostało napisane.
Różni uczeni, którzy starają się interpretować i zgłębiać treść Pisma, proponują swoje wyniki w oparciu o swój osobisty autorytet naukowy. Magisterium Kościoła przypada funkcja formułowania autentycznej, wiążącej interpretacji dla wiernych, opartej na autorytecie Ducha Świętego, który asystuje Urzędowi Nauczycielskiemu Biskupa Rzymu oraz biskupów znajdujących się w łączności z Papieżem. Dzięki tej Bożej asystencji Kościół już od pierwszych wieków uznawał, jakie księgi zawierają świadectwo Objawienia w Starym i w Nowym Testamencie, tworząc w ten sposób „kanon” Pisma Świętego (por. Katechizm, 120-127).
Prawa interpretacja Pisma Świętego uznając różne znaczenia i rodzaje literackie w nim obecne jest konieczna, kiedy autorzy natchnieni opisują aspekty świata, które należą również do obszaru nauk przyrodniczych: powstawanie elementów kosmosu, pojawianie się różnych form życia na ziemi, początek rodzaju ludzkiego, zjawiska przyrodnicze ogółem. Należy unikać błędu fundamentalizmu, który nie rozstaje się z dosłownym znaczeniem i z rodzajem historycznym wówczas, kiedy należałoby to zrobić. Również należy unikać błędu kogoś, kto uważa opowieści biblijne za czysto mitologiczne formy bez żadnej treści prawdy do przekazania na temat historii wydarzeń i ich zasadniczej zależności od woli Bożej8

3. Objawienie jako historia zbawienia, której kulminacją jest Chrystus 
Jako dialog między Bogiem a ludźmi, za którego pośrednictwem On zaprasza ludzi do udziału w Jego życiu osobowym, Objawienie ukazuje się od początku jako rodzaj „przymierza”, które daje początek „historii zbawienia”. Bóg „chcąc otworzyć drogę do zbawienia nadziemskiego, objawił ponadto Siebie samego pierwszym rodzicom zaraz na początku. Po ich zaś upadku wzbudził w nich nadzieję zbawienia przez obietnicę odkupienia; i bez przerwy troszczył się o rodzaj ludzki, aby wszystkim, którzy przez wytrwanie w dobrym szukają zbawienia, dać żywot wieczny. W swoim czasie znów powołał Abrahama, by uczynić zeń naród wielki, który to naród po Patriarchach pouczał przez Mojżesza i Proroków, by uznawał Jego samego, jako Boga żywego i prawdziwego, troskliwego Ojca i Sędziego sprawiedliwego, oraz by oczekiwał obiecanego Zbawiciela. I tak poprzez wieki przygotowywał drogę Ewangelii”9.
Przymierze Boga z człowiekiem, rozpoczęte już stworzeniem naszych pierwszych rodziców oraz wyniesieniem ich do życia łaski, które pozwalało im uczestniczyć w życiu wewnętrznym Boga, a następnie zapowiedziane w uniwersalnym przymierzu z Noem, objawia się wprost u Abrahama, a później szczególnie u Mojżesza, któremu Bóg wręcza tablice Przymierza. Zarówno liczne potomstwo przyrzeczone Abrahamowi, w którym byłyby błogosławione wszystkie narody ziemi, jak też Prawo przekazane Mojżeszowi z ofiarami i kapłaństwem towarzyszącymi kultowi Bożemu, to przygotowania i figura nowego i wiecznego przymierza przypieczętowanego w Jezusie Chrystusie, Synu Bożym, zrealizowanego i objawionego w Jego Wcieleniu i w Jego paschalnej ofierze. Przymierze w Chrystusie odkupuje z grzechu pierwszych rodziców, którzy swoim nieposłuszeństwem zerwali pierwsze ofiarowanie przymierza przez Boga Stwórcę.
Historia zbawienia jawi się jako wspaniała Boża pedagogika, która wskazuje na Chrystusa. Prorocy, których funkcją było przypominanie przymierza i jego wymogów moralnych, mówią szczególnie o Nim, o obiecanym Mesjaszu. To oni głoszą ekonomię nowego przymierza, duchowego i wiecznego, wpisanego w serca. To Chrystus objawi je przy pomocy błogosławieństw i nauk Ewangelii ogłaszając przykazanie miłości, będące realizacją i wypełnieniem całego Prawa.
Jezus Chrystus jest równocześnie pośrednikiem i pełnią Objawienia. On jest Objawicielem, Objawieniem i treścią Objawienia, jako Słowo Boże, które stało się ciałem: „Wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał niegdyś Bóg do ojców przez proroków, a w tych ostatecznych dniach przemówił do nas przez Syna. Jego to ustanowił dziedzicem wszystkich rzeczy, przez Niego też stworzył wszechświat” (Hbr 1, 1-2). Bóg, w swoim Słowie, powiedział wszystko w ostateczny sposób: „Ekonomia więc chrześcijańska, jako nowe i ostateczne przymierze, nigdy nie ustanie i nie należy się już spodziewać żadnego nowego objawienia publicznego przed chwalebnym ukazaniem się Pana naszego Jezusa Chrystusa”10 (por. Katechizm, 65-66). W szczególny sposób realizacja i pełnia Bożego Objawienia ukazują się w paschalnej tajemnicy Jezusa Chrystusa, to znaczy, w Jego męce, śmierci i zmartwychwstaniu jako ostatecznym Słowie, w którym Bóg objawił pełnię swojej łaskawej miłości i odnowił świat. Tylko w Jezusie Chrystusie Bóg objawia człowiekowi samego siebie i ukazuje mu, jaka jest jego godność i najwyższe powołanie11.
Wiara jako cnota jest odpowiedzią człowieka na Boże Objawienie, osobistym przylgnięciem do Boga w Chrystusie, motywowanym Jego słowami i dokonywanymi przez Niego uczynkami. Wiarygodność Objawienia opiera się przede wszystkim na wiarygodności osoby Jezusa Chrystusa, na całym Jego życiu. Jego pozycja pośrednika, pełni i fundamentu wiarygodności Objawienia, odróżniają osobę Jezusa Chrystusa od każdego innego założyciela jakiejś religii, który nie domaga się od swoich wyznawców, żeby wierzyli w niego ani nie pretenduje do bycia pełnią i realizacją tego, co Bóg chce objawić, lecz tylko przedstawia się jako pośrednik mający sprawić, aby ludzie poznali takie objawienie. 

4. Przekazywanie Objawienia Bożego 
Objawienie Boże jest zawarte w Piśmie Świętym i w Tradycji, które stanowią jedyny depozyt, w którym jest strzeżone Słowo Boże12. Pismo Święte i Tradycja są współzależne: Tradycja przekazuje i interpretuje Pismo, natomiast Pismo z kolei weryfikuje i potwierdza, do jakiego stopnia żyje się w Tradycji13 (por. Katechizm, 80-82).
Tradycja, oparta na nauczaniu apostolskim, potwierdza i przekazuje w żywy i dynamiczny sposób to, co Pismo Święte zgromadziło przy pomocy utrwalonego tekstu. „Tradycja ta, wywodząca się od Apostołów, rozwija się w Kościele pod opieką Ducha Świętego. Wzrasta bowiem zrozumienie tak rzeczy, jak słów przekazanych, już to dzięki kontemplacji oraz dociekaniu wiernych, którzy je rozważają w sercu swoim, już też dzięki głębokiemu, doświadczalnemu pojmowaniu spraw duchowych, już znowu dzięki nauczaniu tych, którzy wraz z sukcesją biskupią otrzymali niezawodny charyzmat prawdy”14.
Nauczanie Magisterium Kościoła, Ojców Kościoła, modlitwa Liturgii, wspólne poczucie wiernych, którzy żyją w łasce Bożej, a także codzienna rzeczywistość jak wychowanie w wierze przekazywanej przez rodziców swoim dzieciom albo chrześcijańskie apostolstwo przyczyniają się do przekazywania Bożego Objawienia. Rzeczywiście to, co zostało przyjęte przez apostołów i przekazane ich następcom, biskupom, obejmuje „wszystko to, co przyczynia się do prowadzenia świętego życia przez Lud Boży i pomnożenia w nim wiary. I tak Kościół w swej nauce, w swym życiu i kulcie uwiecznia i przekazuje wszystkim pokoleniom to wszystko, czym on jest, i to wszystko, w co wierzy”15. Należy odróżniać wielką Tradycję apostolską od rozmaitych tradycji teologicznych, liturgicznych, dyscyplinarnych i innych, których wartość może być ograniczona, a nawet tymczasowa (por.Katechizm, 83).
Wspólna rzeczywistość Bożego Objawienia jako prawdy i jako życia pociąga za sobą fakt, że przedmiotem przekazywania nie jest tylko nauczanie, ale również styl życia – doktryna i przykład są nierozłączne. Tym, co się przekazuje, jest w rzeczywistości żywe doświadczenie, doświadczenie spotkania zmartwychwstałego Chrystusa i to, co to zdarzenie oznaczało i nadal oznacza dla życia każdego człowieka. Z tej przyczyny, mówiąc o przekazywaniu Objawienia, Kościół mówi o fides et mores, wierze i obyczajach, doktrynie i zachowaniu. 
5. Magisterium Kościoła, autorytatywny strażnik i interpretator Objawienia 
 „Zadanie zaś autentycznej interpretacji Słowa Bożego, spisanego czy przekazanego przez Tradycję, powierzone zostało samemu tylko żywemu Urzędowi Nauczycielskiemu Kościoła, który autorytatywnie działa w imieniu Jezusa Chrystusa”16, to znaczy, biskupom w łączności z następcą Piotra, biskupem Rzymu. To zadanie Urzędu Nauczycielskiego Kościoła jest służbą Słowu Bożemu i ma za cel zbawienie dusz. W związku z tym „Urząd ten Nauczycielski nie jest ponad Słowem Bożym, lecz jemu służy, nauczając tylko tego, co zostało przekazane. Z rozkazu Bożego i przy pomocy Ducha Świętego słucha on pobożnie Słowa Bożego, święcie go strzeże i wiernie wyjaśnia. I wszystko, co podaje do wierzenia jako objawione przez Boga, czerpie z tego jednego depozytu wiary”17. Nauczanie Magisterium Kościoła stanowi najważniejsze miejsce, gdzie zawarta jest Tradycja apostolska. W stosunku do tej Tradycji Magisterium jest jakby jej wymiarem sakramentalnym.
Pismo Święte, Święta Tradycja i Urząd Nauczycielski Kościoła stanowią w związku z tym pewną jedność, w taki sposób, że żadna z tych rzeczywistości nie może istnieć bez pozostałych18. Fundamentem tej jedności jest Duch Święty, Autor Pisma, główny bohater żywej Tradycji Kościoła, przewodnik Magisterium, któremu asystuje swoimi charyzmatami. W swoim początku kościoły protestanckiej reformacji chciały iść za zasadą sola Scripturapozostawiając interpretację Pisma Świętego do indywidualnego uznania wiernych. Taka postawa dała początek wielkiemu rozproszeniu denominacji protestanckich i okazała się trudna do utrzymania, ponieważ każdy tekst wymaga pewnego kontekstu, a konkretnie Tradycji, w której łonie zrodził się, powinien być odczytywany i interpretowany. Również fundamentalizm oddziela Pismo od Tradycji i Magisterium Kościoła, poszukując błędnie utrzymania jedności interpretacji przez wyłączne trzymanie się dosłownego sensu (por. Katechizm, 108).
Nauczając treści objawionego depozytu Kościół jest podmiotem nieomylności in docendo, opartej na obietnicach Jezusa Chrystusa w odniesieniu do jego bezbłędności, to znaczy, że będzie realizować bezbłędnie powierzoną mu misję zbawienia (por. Mt 16, 18; Mt 28, 18-20, J 14,17.26). To nieomylne nauczanie jest sprawowane: a) kiedy biskupi gromadzą się na soborze powszechnym w jedności z następcą Piotra, głową Kolegium Apostołów; b) kiedy Biskup Rzymu ogłasza jakąś prawdęex cathedra albo używając takiej treści w wypowiedziach i używając takiego rodzaju dokumentu, które wprost odnoszą się do jego powszechnego mandatu Piotrowego, ogłasza szczególną naukę, którą uważa za konieczną dla dobra ludu Bożego; c) kiedy biskupi Kościoła w jedności z następcą Piotra są jednomyślni głosząc tę samą doktrynę i naukę, choćby nie znajdowali się zgromadzeni w tym samym miejscu. Chociaż przepowiadanie biskupa, który głosi indywidualnie jaką szczególną naukę, nie cieszy się charyzmatem nieomylności, wierni są również zobowiązani do pełnego szacunku posłuszeństwa, tak samo jak powinni przestrzegać nauk pochodzących od Kolegium Biskupów albo Biskupa Rzymu, choćby nie były ogłoszone w sposób ostateczny i niepodlegający zmianom19

6. Niezmienność depozytu Objawienia 
Nauczanie dogmatyczne Kościoła (dogma oznacza ‘doktryna, nauka’) jest obecne od pierwszych wieków. Główne treści przepowiadania apostolskiego zostały zapisane, dając początek wyznaniom wiary wymaganym od tych wszystkich, którzy przyjmowali chrzest i przyczyniając się w ten sposób do zdefiniowania tożsamości wiary chrześcijańskiej. Dogmaty rosną w liczbę wraz z historycznym rozwojem Kościoła nie dlatego, żeby zmieniała się albo rozszerzała doktryna, to, w co trzeba wierzyć, tylko dlatego że często istnieje konieczność objaśnienia jakiegoś błędu albo pomocy ludowi Bożemu w wierze stosownymi pogłębieniami poprzez zdefiniowanie aspektów w wyraźny i precyzyjny sposób. Kiedy Magisterium Kościoła proponuje nowy dogmat, nie stwarza niczego nowego, tylko wyjaśnia to, co jest już zawarte w objawionym depozycie. „Urząd Nauczycielski Kościoła w pełni angażuje władzę otrzymaną od Chrystusa, gdy definiuje dogmaty, to znaczy, gdy w formie zobowiązującej lud chrześcijański do nieodwołalnego przylgnięcia przez wiarę przedkłada prawdy zawarte w Objawieniu Bożym lub kiedy proponuje w sposób definitywny prawdy mające z nim konieczny związek” (Katechizm, 88).
Dogmatyczne nauczanie Kościoła, jak na przykład artykuły Credo, jest niezmienne, dlatego że zawiera treść Objawienia otrzymanego od Boga a nie uczynionego przez ludzi. Niemniej jednak, dogmaty przyjęły i przyjmują jednolity rozwój czy to dlatego że poznanie wiary ulega pogłębieniu w miarę upływu czasu, czy też dlatego że w różnych kulturach i epokach powstają nowe problemy, na które Urząd Nauczycielski Kościoła powinien dostarczać odpowiedzi zgodnych ze Słowem Bożym, objaśniając to, co jest w nim zawarte w ukryciu20.
Wierność i rozwój, prawda i historia to nie skonfliktowane rzeczywistości w stosunku do Objawienia21. Jezus Chrystus, będąc Prawdą nie stworzoną, jest również centrum i wypełnieniem historii. Duch Święty, Autor depozytu Objawienia jest gwarantem jego wierności, a także Tym, który każe zgłębiać jego sens w ramach historii, prowadząc „do całej prawdy” (J 16, 13). „Chociaż jednak Objawienie zostało już zakończone, to nie jest jeszcze całkowicie wyjaśnione; zadaniem wiary chrześcijańskiej w ciągu wieków jest stopniowe wnikanie w jego znaczenie” (por. Katechizm, 66).
Czynniki rozwoju dogmatu są takie same jak te, które sprawiają, że rozwija się żywa Tradycja Kościoła: przepowiadanie biskupów, studia wiernych, modlitwa i rozważanie Słowa Bożego, doświadczenie spraw duchowych, przykład Świętych. Często Magisterium gromadzi sprawy, które poprzednio były studiowane przez teologów, w które wierzyli wierni, które głosili i którymi żyli Święci i naucza ich w autorytatywny sposób. 
Giuseppe Tanzella-Nitti 
Podstawowa bibliografia 
- Katechizm Kościoła Katolickiego, 50-133.
- II Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Dei Verbum, 1-20.
- Jan Paweł II, encyklika Fides et ratio, 14 IX 1998, 7-15. 
-------------------------------------------------------------
1 II Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Dei Verbum, 2.
2 Por. II Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Dei Verbum, 3; Jan Paweł II, encyklika Fides et ratio, 14 IX 1998, 19.
3 Por. I Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Dei Filius, 24 IV 1870, DH 3004.
4 Por. II Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Lumen gentium, 2-4; dekret Ad gentes divinitus, 2-4.
5 Por. II Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Dei Verbum, 2.
6 II Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Dei Verbum, 11.
7 Ibidem.
8 Można znaleźć interesujące elementy dla prawidłowej interpretacji takiej relacji do nauk przyrodniczych u Leona XIII (encyklika Providentissimus Deus, 18 XI 1893); Benedykta XV (encyklika Spiritus Paraclitus, 15 IX 1920) i Piusa XII (encyklika Humani Generis, 12 VII 1950).
9 II Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Dei Verbum, 3.
10 II Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Dei Verbum, 4.
11 Por. II Sobór Watykański, konstytucja duszpasterska Gaudium et spes, 22.
12 „Darujcie mi uporczywe naleganie, prawd wiary i moralności nie ustala się większością głosów: stanowią depozyt wiary — depositum fidei — oddany przez Chrystusa wszystkim wiernym i powierzony w swoim wykładzie i miarodajnej nauce, Nauczycielskiej Władzy Kościoła”, Św. Josemaría Escrivá, homilia Nadprzyrodzony cel Kościoła, w: Kochać Kościół, 15.
13 Por. II Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Dei Verbum, 9.
14 II Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Dei Verbum, 8.
15 Ibidem. Por. Sobór Trydencki, dekret Sacrosancta, 8 IV 1546, DH 1501.
16 II Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Dei Verbum, 10.
17 Ibidem.
18 Por. ibidem.
19 Por. II Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Lumen gentium, 25; I Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Pastor æternus, 18 VII 1870, DH 3074.
20 „Niechże więc wzrasta i olbrzymie nawet postępy czyni zrozumienie, wiedza, mądrość tak w każdym z osobna, jak u ogółu, tak w jednostce, jak w całym Kościele, według poziomu lat i wieków, ale konieczne w swojej jakości, to jest w obrębie tego samego dogmatu, w tym samym duchu, w tem samem znaczeniu”, Św. Wincenty z Lerynu, Commonitorium, 23 (Ojciec Kościoła Święty Wincenty z Lerynu, W obronie wiary katolickiej przeciw bezbożnym nowościom wszystkich odszczepieńców. Commonitorium, wydawnictwo ANTYK Marcin Dybowski, Warszawa 1998).
21 Por. Jan Paweł II, encyklika Fides et ratio, 11-12, 87.

Temat 3. Wiara nadprzyrodzona
Cnota wiary jest cnotą nadprzyrodzoną, która uzdalnia człowieka do zdecydowanego przyzwolenia na wszystko, co objawił Bóg.
1. Pojęcie i przedmiot wiary 
Akt wiary to odpowiedź człowieka Bogu, który się objawia (por.Katechizm, 142). „Przez wiaręczłowiek poddaje Bogu całkowicie swój rozum i swoją wolę. Całą swoją istotą człowiek wyraża przyzwolenie Bogu Objawicielowi” (Katechizm, 143). Pismo Święte nazywa to przyzwolenie „posłuszeństwem wiary” (por. Rz 1, 5; 16, 26).
Cnota wiary jest cnotą nadprzyrodzoną, która uzdalnia człowieka – oświecając jego rozum i poruszając jego wolę – do zdecydowanego przyzwolenia na wszystko, co objawił Bóg, nie ze względu na wewnętrzną oczywistość tego objawienia, tylko ze względu na autorytet Boga Objawiciela. „Wiara jest najpierw osobowym przylgnięciem człowieka do Boga; równocześnie i w sposób nierozdzielny jest ona dobrowolnym uznaniem całej prawdy, którą Bóg objawił” (Katechizm, 150). 

2. Cechy wiary 
– „Wiara jest darem Bożym, cnotą nadprzyrodzoną wlaną przez Niego. «Aby taką wiarę można było w sobie obudzić, potrzebna jest uprzedzająca i wspomagająca łaska Boga»” (Katechizm, 153). Rozum nie wystarcza, aby objąć prawdę objawioną, do tego konieczny jest dar wiary.
– Wiara jest aktem ludzkim. Chociaż jest to akt, który dokonuje się dzięki nadprzyrodzonemu darowi, „wiara jest aktem autentycznie ludzkim. Okazanie zaufania Bogu i przylgnięcie do prawd objawionych przez Niego nie jest przeciwne ani wolności, ani rozumowi ludzkiemu” (Katechizm, 154). W wierze rozum i wola współpracują z łaską Bożą: „Wiara jest aktem rozumu, przyjmującego prawdę Bożą z nakazu woli, poruszonej łaską przez Boga”1.
– Wiara i wolność. „Człowiek powinien odpowiedzieć Bogu przez wiarę dobrowolnie; dlatego nikogo nie wolno przymuszać do przyjęcia wiary wbrew jego woli. Fakt wiary z samej swej natury jest dobrowolny” (Katechizm, 160)2. „Jezus wprawdzie wzywał do wiary i nawrócenia, w żaden jednak sposób nie zmuszał. «Dał świadectwo prawdzie, ale nie chciał narzucać jej siłą tym, którzy się jej sprzeciwiali»” (ibidem).
– Wiara i rozum. „Chociaż wiara przewyższa rozum, to jednak nigdy nie może mieć miejsca rzeczywista niezgodność między wiarą i rozumem. Ponieważ ten sam Bóg, który objawia tajemnice i udziela wiary, złożył w ludzkim duchu światło rozumu, nie może przeczyć sobie samemu ani prawda nigdy nie może sprzeciwiać się prawdzie”3. „Dlatego we wszystkich dyscyplinach wiedzy badanie metodyczne, jeśli tylko przebiega w sposób prawdziwie naukowy i zgodny z normami moralnymi, nigdy w istocie nie będzie sprzeczne z wiarą, ponieważ sprawy świata i sprawy wiary pochodzą od tego samego Boga” (Katechizm, 159).
Nie ma sensu próba udowadniania nadprzyrodzonych prawd wiary, natomiast można zawsze udowodnić, że jest fałszywe to wszystko, co pretenduje do sprzeczności z tymi prawdami.
– Eklezjalność wiary. „Wierzenie” to akt właściwy dla wiernego jako wiernego, to znaczy, członka Kościoła. Ten, kto wierzy, przyzwala na prawdę nauczaną przez Kościół, który strzeże depozytu Objawienia. „Wiara Kościoła poprzedza, rodzi, podtrzymuje i karmi naszą wiarę. Kościół jest Matką wszystkich wierzących” (Katechizm, 181). „Nikt nie może mieć Boga jako Ojca, kto nie ma Kościoła jako Matki”4.
– Wiara jest konieczna do zbawienia(por. Mk 16, 16; Katechizm, 161). „Bez wiary zaś nie można podobać się Bogu” (Hbr 11, 6). „Ci (…), którzy bez własnej winy nie znając Ewangelii Chrystusowej i Kościoła Chrystusowego szczerym sercem jednak szukają Boga i wolę Jego przez nakaz sumienia poznaną starają się pod wpływem łaski pełnić czynem, mogą osiągnąć wieczne zbawienie”5

3. Racje wiarygodności 
 Racją wiary nie jest fakt, że prawdy objawione okazują się prawdziwe i zrozumiałe w świetle naszego rozumu naturalnego. Wierzymy z powodu «autorytetu samego objawiającego się Boga, który nie może ani sam się mylić, ani nas okłamać»” (Katechizm, 156).
Niemniej jednak, żeby akt wiary był zgodny z rozumem, Bóg zechciał dać nam „«racje wiarygodności», które pokazują, że «przyzwolenie wiary żadną miarą nie jest ślepym dążeniem ducha»”6. Racje wiarygodności to pewne znaki, że Objawienie jest słowem Bożym.
Te racje wiarygodności to między innymi:
– chwalebne Zmartwychwstanie Naszego Pana, ostateczny znak Jego Bóstwa i najpewniejszy dowód prawdziwości Jego słów;
– „cuda Chrystusa i Świętych (por. Mk 16, 20; Dz 2, 4)” (Katechizm, 156)7;
– wypełnienie się proroctw (Katechizm, 156) uczynionych na temat Chrystusa albo przez samego Chrystusa (na przykład, proroctwa dotyczące Męki Naszego Pana, proroctwo o zniszczeniu Jerozolimy, i tak dalej). To spełnienie się proroctw jest dowodem prawdziwości Pisma Świętego;
– wzniosłość doktryny chrześcijańskiej jest również dowodem jej Boskiego pochodzenia. Ten, kto starannie rozważa nauki Chrystusa, może odkryć w ich głębokiej prawdzie, w ich pięknie i spójności mądrość, która przekracza ludzką zdolność rozumienia i objaśniania tego, czym jest Bóg, tego, czym jest świat, tego, czym jest człowiek, jego historia i jego transcendentny sens;
– rozwój i świętość Kościoła, jego płodność i trwałość „są pewnymi znakami Objawienia, dostosowanymi do umysłowości wszystkich” (Katechizm, 156).Racje wiarygodności nie tylko pomagają temu, kto nie ma wiary, żeby oddzielić przesądy utrudniające jej otrzymanie, ale również temu, kto ma wiarę, utwierdzając go, że jest czymś racjonalnym wierzyć i oddalając go od fideizmu. 

4. Poznanie wiary 
Wiara to poznanie. Sprawia, że poznajemy przyrodzone i nadprzyrodzone prawdy. Pozorna ciemność, jakiej doświadcza wierzący, jest owocem ograniczenia ludzkiego rozumu wobec nadmiaru światła prawdy Bożej. Wiara jest zapowiedzią oglądania Boga „twarzą w twarz” w Niebie (1 Kor 13, 12; por. 1 J 3, 2).
Pewność wiary. „Wiara jest pewna, pewniejsza niż wszelkie ludzkie poznanie, ponieważ opiera się na samym słowie Boga, który nie może kłamać” (Katechizm, 157). „Pewność, jaką daje światło Boże, jest większa niż ta, którą daje światło rozumu naturalnego”8.
Rozum pomaga w pogłębianiu wiary. „Jest charakterystyczne dla wiary, że wierzący pragnie lepiej poznać Tego, w którym złożył swoją wiarę, i lepiej zrozumieć to, co On objawił; głębsze poznanie będzie domagać się z kolei większej wiary, coraz bardziej przenikniętej miłością” (Katechizm, 158).
Teologia jest nauką o wierze. Stara się z pomocą rozumu o lepsze poznanie prawd, które posiada się przez wiarę nie po to, żeby błyszczały bardziej same w sobie – co jest niemożliwe – ale żeby były bardziej zrozumiałe dla wierzącego. Ten wysiłek, kiedy jest autentyczny, pochodzi z miłości do Boga i towarzyszy mu wysiłek większego zbliżania się do Niego. Najlepszymi teologami zawsze byli i będą Święci. 

5. Spójność między wiarą a życiem 
Całe życie chrześcijanina powinno być przejawem jego wiary. Nie ma żadnego aspektu, który nie mógłby być oświecony przez wiarę. „Sprawiedliwy z wiary żyć będzie” (Rz 1, 17). Wiara działa na rzecz miłości (por. Ga 5, 6). Bez uczynków wiara jest martwa (por. Jk 2, 20-26).
Kiedy brakuje tej jedności życia i dopuszcza się zachowanie niezgodne z wiarą, wówczas wiara w konieczny sposób ulega osłabieniu i jest narażona na ryzyko utraty.
Wytrwanie w wierze. Wiara jest bezinteresownym darem Boga. Jednak możemy utracić ten bezcenny dar (por. 1 Tm 1, 18-19). „Aby żyć, wzrastać i wytrwać w wierze aż do końca, musimy ją karmić” (Katechizm, 162). Musimy prosić Boga, żeby przymnażał nam wiary (por. Łk 17, 5) i żeby czynił nas „fortes in fide” [mocnymi w wierze] (1 P 5, 9). W tym celu, z Bożą pomocą, trzeba realizować wiele aktów wiary.
Wszyscy wierni katolicy są zobowiązani do unikania zagrożeń dla wiary. Między innymi powinni powstrzymywać się od czytania tych publikacji, które są przeciwne wierze albo moralności, zarówno jeśli wskazało je wprost Magisterium Kościoła, jak też jeśli ostrzega przed tym dobrze uformowane sumienie, chyba że istnieje poważna przyczyna i występują okoliczności, które czynią taką lekturę nieszkodliwą.
Propagowanie wiary. „Nie zapala się też światła i nie stawia pod korcem, ale na świeczniku… Tak niech świeci wasze światło przed ludźmi” (Mt 5, 15-16). Otrzymaliśmy dar wiary, żeby go propagować, a nie po to, żeby go ukrywać (por. Katechizm, 166). Nie można uniknąć wiary w działalności zawodowej9. Należy kształtować całe życie społeczne zgodnie z naukami i duchem Chrystusa.  
Francisco Díaz 
Podstawowa bibliografia 
Katechizm Kościoła Katolickiego, 142-197 

Lektury zalecane 
Święty Josemaría Escrivá, Homilia Życie wiarą, w: Przyjaciele Boga, 190-204. 

 --------------------  
 1 Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, II-II, 2, 9.
2 Por. II Sobór Watykański, deklaracja Dignitatis humanae, 10; KPK 748 § 2.
3 I Sobór Watykański: DS 3017.
4 Św. Cyprian, De catholicæ unitate Ecclesiæ, PL 4,503.
5 II Sobór Watykański, konstytucja dogmatyczna Lumen gentium, 16.
6 I Sobór Watykański: DS 3008-3010; Katechizm, 156.
7 Wartość Pisma Świętego jako całkowicie wiarygodnego źródła historycznego można ustanowić przy pomocy solidnych dowodów. Na przykład, tych, które odnoszą się do jego starożytności (wiele ksiąg Nowego Testamentu zostało napisanych w parę lat od Śmierci Chrystusa, co daje świadectwo ich wartości) albo tych, które odnoszą się do analizy treści (potwierdzającej prawdziwość świadectw).
8 Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, II-II, 171, 5 ad 3.
9 Por. Św. Josemaría Escrivá, Droga, 353.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz